Ngày nay, bảo hiểm xã hội (bhxh) đã trở nên quá quen thuộc với tất cả chúng ta, đặc biệt là đối với những người đang đi làm. Tuy nhiên, chúng ta chỉ biết tới nó như một chế độ an sinh xã hội, còn các vấn đề xung quanh như: Tham gia bảo hiểm xã hội được quyền lợi gì? Bảo hiểm xã hội có bao nhiêu loại? Đối tượng nào được tham gia bhxh?… thì chắc hẳn có nhiều bạn vẫn chưa thật sự nắm rõ. Chính vì thế, bài viết dưới đây sẽ giúp các bạn độc giả có cái nhìn tổng quan và chi tiết hơn về loại bảo hiểm này.

Bảo hiểm xã hội là gì?

Theo Luật bảo hiểm xã hội ban hành năm 2014:

Bảo hiểm xã hội là khoản tiền thay thế hoặc để bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn do lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết dựa trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.

Ngoài góc nhìn pháp lý như trên thì bạn có thể hiểu theo khía cạnh đơn giản hơn: Bảo hiểm xã hội ( bhxh ) là một chế độ giúp hỗ trợ về mặt tài chính cho người lao động khi họ không còn khả năng làm việc để tạo ra nguồn thu nhập.

Các chế độ bảo hiểm xã hội ở Việt Nam

Hiện tại, ở Việt Nam đang có 6 chế độ bảo hiểm xã hội, bao gồm: Bảo hiểm ốm đau, bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, bảo hiểm thai sản, bảo hiểm thất nghiệp, chế độ hưu trí, chế độ tử tuất.

1. Chế độ bảo hiểm ốm đau

Khi người lao động bị ốm đau, tai nạn phải nghỉ việc mà nguyên nhân không phải do tai nạn lao động và được xác nhận của các cơ quan y tế có thẩm quyền theo quy định pháp luật thì người đó sẽ được hưởng chế độ bảo hiểm ốm đau.

Đối với những trường hợp ốm đau, tai nạn do người được bảo hiểm tự huỷ hoại bản thân hoặc do sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, ma tuý… thì họ sẽ không được hưởng chế độ bảo hiểm này.

Đối với trường hợp người lao động phải nghỉ việc để chăm sóc con dưới 7 tuổi bị ốm , nếu có xác nhận của các cơ quan y tế có thẩm quyền theo quy định pháp luật thì họ sẽ được hưởng “chế độ nghỉ con ốm”.

2. Chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp

Khi người được bảo hiểm bị tai nạn lao động và đủ điều kiện để hưởng chế độ bảo hiểm thì họ sẽ được nhận trợ cấp một lần hoặc hàng tháng tuỳ theo mức độ suy giảm khả năng lao động và thời gian hiệu lực của bảo hiểm.

Nếu người lao động đủ điều kiện để hưởng chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp thì ngoài 2 khoản trợ cấp trên, họ còn được cung cấp phương tiện sinh hoạt, dụng cụ chỉnh hình; hưởng trợ cấp phục vụ hàng tháng; trợ cấp một lần khi chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau khi điều trị thương tật, bệnh tật.

3. Chế độ thai sản

Nếu các lao động nữ đủ điều kiện để hưởng chế độ thai sản sẽ được nghỉ khám thai, hưởng chế độ khi sẩy thai, nạo, hút thai, thai chết lưu hoặc phá thai bệnh lý; nghỉ hưởng chế độ khi sinh con; nghỉ hưởng chế độ khi thực hiện các biện pháp tránh thai.

Trong trường hợp người được bảo hiểm là mang thai hộ, nhờ người khác mang thai hộ hoặc nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi thì họ vẫn sẽ được hưởng chế độ thai sản nếu đủ điều kiện.

Với chế độ bảo hiểm này, người lao động sẽ được nhận trợ cấp một lần cho mỗi đứa con bằng 2 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người lao động sinh con hoặc nhận con nuôi. Trong trường hợp chỉ có cha đứa bé tham gia bhxj thì cha được nhận trợ cấp một lần cho mỗi đứa con bằng 2 lần mức lương cơ sở tại tháng sinh con.

4. Bảo hiểm thất nghiệp

Điều kiện để được hưởng trợ cấp thất nghiệp là người lao động phải đang tham gia đóng góp vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp từ 12 tháng trở lên trong khoảng thời gian 24 tháng trước khi thất nghiệp.

Tiền bảo hiểm thất nghiệp bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 06 tháng liền kề trước khi thất nghiệp.

5. Chế độ hưu trí

Mức lương hưu mà người lao động được nhận từ cho chế độ này sẽ phụ thuộc vào thời gian tham gia và mức bình quân tiền lương mà họ đóng cho bảo hiểm xã hội. Vào năm 2019, nếu người được hưởng bảo hiểm là nam đã tham gia bảo hiểm xã hội 17 năm hoặc là nữ đã tham gia bảo hiểm xã hội 15 năm thì mức lương hưu mà họ được nhận là 45% mức bình quân tiền lương đóng cho bảo hiểm xã hội.

Vậy khi nào họ bắt đầu được nhận lương hưu ? Thời gian được nhận lương hưu chính là thời điểm ghi trên quyết định nghỉ việc do người sử dụng lao động lập hoặc tính từ tháng liền kề kể từ khi người lao động đã đủ điều kiện để nhận lương hưu.

Nói về điều kiện nghỉ hưu thì điều này còn phụ thuộc vào tuổi, thời gian tham gia bảo hiểm, mức suy giảm khả năng lao động,… của người được bảo hiểm.

6. Chế độ tử tuất

Chế độ này bao gồm có trợ cấp mai táng, trợ cấp tuất hàng tháng, trợ cấp tuất một lần. Trong trường hợp người được bảo hiểm đang đóng bảo hiểm xã hội; đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội mà đã đóng đủ từ 12 tháng trở lên; chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; đang được hưởng lương hưu;… thì họ sẽ được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà họ tử vong.

Đối với thân nhân của người được bảo hiểm, nếu họ không có khả năng lao động (người già, trẻ em,…) thì họ sẽ được nhận trợ cấp tuất. Trước đó, những người này sống bằng tiền thu nhập hoặc tiền bảo hiểm của người được bảo hiểm.

Mức trợ cấp tuất một lần và hàng tháng phụ thuộc vào thời gian tham gia bảo hiểm, mức lương cơ sở, mức bình quân đóng cho bhxh của người lao động.

Các loại hình bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội được chia làm 2 loại, đó chính là bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Bảo hiểm xã hội bắt buộc

Bảo hiểm xã hội bắt buộc: Là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức. Đối với loại hình này, cho dù là người lao động hay người sử dụng lao động cũng bắt buộc phải tham gia. Các chế độ của bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm: Chế độ ốm đau, chế độ thai sản, chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, chế độ hưu trí, chế độ tử tuất và bảo hiểm thất nghiệp.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Cũng là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức nhưng đối với loại bảo hiểm này, người tham gia có thể lựa chọn mức đóng, phương thức đóng để phù hợp với mức kinh tế của bản thân. Các chế độ của bảo hiểm xã hội tự nguyện bao gồm: Chế độ hưu trí và chế độ tử tuất.

Chức năng của bảo hiểm xã hội

Trên thực tế, có khá nhiều người không biết có bảo hiểm xã hội có lợi ích gì? Vậy thật ra thì bảo hiểm xã hội dùng để làm gì? Chúng ta cùng tìm hiểu về chức năng của bảo hiểm xã hôi nhé:

Bảo hiểm xã hội bắt buộc

Bảo hiểm xã hội bắt buộc là một phương pháp phân phối cho thu nhập của bạn. Bạn cứ hình dung theo kiểu mỗi tháng bạn sẽ “bỏ ống heo” một ít tiền lương để khi nào thật sự cần thiết thì lấy ra sử dụng, loại bảo hiểm này cũng tương tự như vậy. Mỗi tháng bạn sẽ bỏ một số tiền nhỏ ra để đóng bảo hiểm, và đến những lúc bạn không thể tạo ra nguồn thu nhập thì chương trình bảo hiểm này sẽ trở thành chỗ dựa về mặt kinh tế cho bạn.

Những lúc thai sản, ốm đau, bệnh tật,… không những bạn không thể tạo ra thu nhập mà bạn còn cần rất nhiều tiền để chi trả cho các khoản chi phí y tế. Nếu không có bảo hiểm xã hội thì chắc hẳn bạn sẽ gặp rắc rối lớn trong vấn đề tài chính đấy. Trong những lúc như vậy, bảo hiểm xã hội bắt buộc đóng vai trò như một sự bù đắp thiếu hụt về mặt thu nhập cho bạn.

Nói theo cách vĩ mô thì bảo hiểm xã hội bắt buộc là một hình thức tạo ra sự tương trợ lẫn nhau giữa các nhóm người trong cộng đồng. Tại vì, khi bạn tham gia bhxh bắt buộc tức là bạn đã đóng góp một phần để tạo nên một quỹ bảo hiểm chung cho người lao động, và quỹ bảo hiểm này sẽ giúp ích được rất nhiều cho những người lao động đang gặp rủi ro và thậm chí đó có thể là bạn nữa.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Khi bạn đã lớn tuổi thì đồng nghĩa với việc bạn không còn khả năng đi làm cũng như khả năng tạo ra thu nhập nữa. Và nếu bạn tham gia bhxh tự nguyện thì bạn sẽ nhận được một khoản lương hưu cực kỳ hấp dẫn. Điều này sẽ giúp đảm bảo cho chất lượng cuộc sống của bạn khi bạn đã về hưu.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện còn giúp đảm bảo quyền lợi cho người thân của người lao động trong trường hợp xấu nhất là người được lao động bị tử vong. Đặc biệt là đối với những người không có khả năng tạo ra thu nhập, họ sẽ nhận được một khoản tiền trợ cấp (trợ cấp tuất) từ chương trình bảo hiểm này.

Đọc thêm: Mức Đóng Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Là Bao Nhiêu?

Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội

Theo quy định tại điều 2, luật bảo hiểm xã hội ban hành vào năm 2014, các đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội phải là công dân Việt Nam. Cụ thể, các đối tượng bắt buộc phải tham gia bhxh bao gồm:

Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng thời vụ hoặc hợp đồng theo một công việc nhất định có thời hạn từ 3-12 tháng.
Cán bộ, công chức, viên chức
Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu.
Sĩ quan, quân nhân,…
Người làm việc tại nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp động.
Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã.
Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn

Quyền và trách nhiệm khi tham gia bảo hiểm xã hội

Trong văn bản pháp luật đã quy định rõ các quyền lợi và trách nhiệm của cả 2 bên khi tham gia bảo hiểm xã hội.

Đối với người lao động

Người lao động có các quyền lợi như sau:

Được nhận sổ bảo hiểm
Được hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật
Được nhận lương hưu và bảo hiểm xã hội đầy đủ, kịp thời
Được hưởng bảo hiểm y tế trong một vào trường hợp
Có thể chủ động đi giám định mức suy giảm khả năng lao động
Uỷ quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp bảo hiểm

Người lao động có trách nhiệm:

Đóng đầy đủ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật
Thực hiện đúng quy định về việc lập hồ sơ bảo hiểm
Bảo quản sổ bảo hiểm

Được đề xuất:

Đối với người sử dụng lao động

Người sử dụng lao động có các quyền lợi như sau:

Từ chối các yêu cầu không phù hợp với quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội
Khiếu nại hoặc tố cáo khi tổ chức bảo hiểm có các hành vi sai trái

Người sử dụng lao động có trách nhiệm:

Tiến hành làm hồ sơ để người lao động được nhận sổ bảo hiểm cũng như được đóng, hưởng các chế độ bảo hiểm
Đóng bảo hiểm xã hội đúng theo quy định của pháp luật
Trích tiền lương của người lao động theo quy định của pháp luật để đóng cùng một lúc vào quỹ bảo hiểm xã hội.
Xuất trình đầy đủ các tài liệu, hồ sơ cung cấp các thông tin có liên quan khi có kiểm tra
Phối hợp cùng với tổ chức bảo hiểm xã hội chi trả trợ cấp bảo hiểm cho người lao động

Tại sao nên tham gia bảo hiểm xã hội?

Khi tham gia bảo hiểm xã hội, người lao động sẽ được hưởng các chế độ vô cùng tuyệt vời như: Chế độ thai sản, chế độ ốm bảo hiểm ốm đau, chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, bảo hiểm thất nghiệp,…

Bất kỳ ai cũng có thể tham gia bảo hiểm xã hội. Chỉ cần bạn đủ điều kiện thì cho dù bạn là xe ôm, lao công,… hay giám đốc, chủ tịch,… đều có thể tham gia, và các quyền lợi được hưởng là như nhau.

Bạn chỉ cần bỏ ra một khoản chi phí khá nhỏ cho mỗi tháng nhưng những lợi ích mà bạn nhận lại là vô cùng to lớn và có thể giúp ích rất nhiều cho bạn trong những trường hợp rủi ro.

Khá nhiều người có tâm lý sợ phí tiền nếu đầu tư cho bảo hiểm xã hội mà không đem lại lợi ích gì. Nhưng thử hỏi có ai mà từ nhỏ đến lớn chưa từng bị tai nạn hoặc ốm đau không ? Đương nhiên là không rồi. Chính vì thế, đừng bao giờ tính toán với bhxh nhé bởi vì cho dù trong trường hợp xấu nhất là người lao động bị tử vong thì bảo hiểm xã hội vẫn sẽ bảo trợ quyền lợi cho thân nhân của người lao động. Bạn có thể xem kỹ hơn trong chế độ bảo hiểm tử tuất.

Lời kết

Trên thực tế, bảo hiểm xã hội thật sự rất cần thiết cho mỗi chúng ta, dù chúng ta là người lao động hay là người sử dụng lao động. Chính vì thế, đừng vì tiết kiệm một khoản tiền nhỏ mà khiến bản thân lúc nào cũng rơi vào trạng thái phập phồng, lo sợ trước những rủi ro bất chợt của cuộc sống. Ngoài ra, đầu tư cho bảo hiểm xã hội còn là một cách bảo vệ quyền lợi không chỉ cho chúng ta mà còn là cho những người thân yêu xung quanh chúng ta nữa. Nếu bạn còn bất ký thắc mắc nào hay cần hỗ trợ về bảo hiểm xã hội thì hãy liên hệ ngay với chúng tôi hoặc để lại bình luận phía dưới nhé.